آب و هوا

رشته كوه البرز در شمال و رشته كوه زاگرس در غرب و جنوب با كوه های زیاد و بلند، باعث شده اند كه ابرهای باران زا و هوای موطوب به داخل فلات ایران نفوذ نكنند.

بادهای دائمی كره زمین- كه از جنوب و جنوب شرقی ایران می آیند بخار آب اقیانوس هند و از شمال  شرقی ایران، بخار آب اقیانوس اطلس Atlanten  و مدیترانه Medelhavet  راهمراه دارند- بابر خورد به كوه ها متوقف شده و به بخش مركزی فلات ایران راهی ندارند. فقط بادهای موسمی كه از هند و پاكستان می آیند، مقداری باران می آورند كه بخشی از جنوب شرقی را آبیاری می كنند ولی این بادها هر ۱۰ سال یك بار از ایران می گذرند!

آب و هوای ایران را به چند بخش می توان تقسیم كرد:

۱ - ساحل دریای خزر

۲ - كوهستان غرب

۳ - شمال خراسان

۴ - فلات مركزی

۵ - ساحل جنوب ( خلیج فارس و دریای عمان)

1- ساحل جنوبی دریای خزر ( قسمت شمال كوه های البرز كه  روبروی دریای خزر قرار دارد) شامل دو بخش گیلان و مازندران است. جنگل های انبوه، آب و هوای معتدل و مرطوب، خاك خوب، جلگه ها و دشت های سرسبز، كشاورزی را در این قسمت رونق زیادی داده و یكی از پر جمعیت ترین بخش های ایران به حساب می آید.

محصول های مهم كشاورزی : گندم، جو و دیگر غلات، چای، توتون، تنباكو، برنج، كنف linn ، میوه های مختلف.

میزان بارندگی سالانه در كرانه ی خزر از غرب به شرق كمتر می شود. میزان بارندگی سالانه در گیلان ۲۰۰ سانتی متر و در مازندران ۸۰ تا ۱۰۰ سانتی متر است. درجه هوا در تابستان تا  ۳۰ درجه بالای صفر و در زمستان تا ۵ + می رسد.

2- كوهستان غرب  از كوه های زیاد و بلندی تشكیل شده است. ادامه ی این كوه ها تا پاكستان

می رسد. وجود كوه های زیاد، كمبود جلگه و زمین مناسب كشاورزی مردم را به پرورش دام و گله داری واداشته است و بیشتر مردم كوچ نشین nomader هستند كه برای چرای حیوان های خود تابستان ها به ییلاق ( كوهستان كه هوای خنك تری دارد)  و در زمستان به خاطر سرما به قشلاق (دره ها و اطراف شهرها) كوچ می كنند. نام بزرگ ترین قبیله های ( طایفه های) كوچ نشین در این بخش، كرد، لر، ممسنی، بویراحمدی، بختیاری، قشقایی است.

متوسط درجه ی گرمای تابستان در دره ها و شهرها ۲۵ + درجه است . در زمستان  ۲۵ - درجه و گاهی سردتر هم می شود. سرمای زمستان در همدان تا ۳۵ - درجه هم می رسد.

3- شمال خراسان   آب و هوایی مانند قسمت غربی دارد ولی كمی گرمتر و تابستان ها خشك تر است.

4- فلات مركزی  بیشتر از بیابانهای بی آب و علف، كویر و شوره زار تشكیل شده است. كمبود آب، گرمای زیاد و زمین های شور، كشاورزی را مشكل و در بیشتر جاها غیرممكن كرده است. مردم برای بدست آوردن آب از چاه و كاریز( قنات) استفاده می كنند. اختلاف زیاد درجه هوا در شب و روز، بادهای شدید كه زمین را فرسوده كرده  و شن های روان را به طرف روستاها به حركت در می آورد، زندگی را سخت كرده است . كشاورزی خیلی كم و بیشتر به صورت دیمی انجام می شود. مردم از راه باغداری پسته و بادام و كارهای دستی مثل قالی بافی زندگی می كنند.

5- ساحل جنوب  مردم از راه ماهی گیری و مسافرت به كشورهای همسایه برای كار كردن زندگی را می گذرانند. تعدادی هم باغداری و یا كشاورزی با كشت دیمی می كنند. ( بیشتر از ۶۰ درصد كشاورزی در این قسمت از ایران. دیمی است. )

محصول ها: خرما، سبزی و میوه......

 مردمی  كه در جنوب و مركز ایران زندگی می كرده اند، از بسیاری قدیم برای مبارزه با گرمای سوزان هوای كویری، از بادگیر كه نوعی تهویه هوا است استفاده می كرده اند. می گویند پرده كركره اختراع ایرانی است و نام انگلیسی آن persian _blinds  به سوئدی persienner  و به فرانسه persiennes كه از كلمه قدیمی pers     یا  perse گرفته شده است.